Radek Lipka
Cinémathèque Luxembourg zaprasza wszystkich miłośników kina na wyjątkowe wydarzenie w kwietniu i maju! W ramach specjalnego przeglądu będzie można dwukrotnie zobaczyć wszystkie odcinki Dekalogu na wielkim ekranie w odrestaurowanych wersjach cyfrowych.
Wszystkie filmy zostaną pokazane w oryginalnej, polskiej wersji językowej z angielskimi napisami, z dwoma wyjątkami: Krótki film o zabijaniu (Dekalog V) oraz Krótki film o miłości (Dekalog VI) będą zaprezentowane w dłuższych, kinowych wersjach z napisami w języku francuskim.
Pozostałe odcinki będą wyświetlane w blokach łączących dwa filmy. To niezwykła okazja, by odkryć (lub ponownie przeżyć) to wybitne dzieło – które sam Stanley Kubrick nazwał arcydziełem – w kinowych warunkach. Nawet jeśli widzieliśmy już Dekalog, z pewnością odnajdziemy w nim coś nowego lub zobaczymy znane sceny w zupełnie innym świetle.
Festiwal CinEast, jako partner medialny tego wydarzenia, proponuje widzom dwa podwójne bilety na każdą z projekcji. Aby wziąć udział w konkursie, wystarczy śledzić profil festiwalu na Facebooku i Instagramie.
Na Dekalogu wychowało się całe pokolenie wybitnych polskich aktorów, z których czworo – Krystyna Janda, Zbigniew Zamachowski, Maciej Stuhr i Andrzej Chyra – mieliśmy już zaszczyt gościć na festiwalu. Mamy nadzieję, że wkrótce uda nam się zaprosić kolejnych.
Serdecznie zapraszamy – tej serii nie można przegapić!
„Dekalog” Krzysztofa Kieślowskiego – dziesięć opowieści o człowieku, który szuka sensu
Powstały w latach 1988–1990 dla Telewizji Polskiej „Dekalog”to dziesięć godzinnych filmów, które do dziś pozostają jednym z najważniejszych osiągnięć w historii kina – nie tylko polskiego, ale i światowego. Choć formalnie inspirowany dziesięcioma przykazaniami, cykl Kieślowskiego i Piesiewicza wymyka się jednoznacznym klasyfikacjom. To nie ilustracja religijnych zasad, ale filmowa medytacja nad moralnością, odpowiedzialnością i istotą człowieczeństwa – ujęta w formę, która porusza widzów niezależnie od wyznania czy światopoglądu i która nie straciła nic ze swojej aktualności 40 lat po ukończeniu pierwszego scenariusza.
Każdy z odcinków opowiada osobną historię, osadzoną w tej samej przestrzeni: anonimowym warszawskim blokowisku z czasów późnego PRL-u. Bohaterowie – zwykli ludzie – stają w obliczu egzystencjalnych dylematów: miłości i zdrady, życia i śmierci, prawdy i kłamstwa, pożądania, winy i przebaczenia. Choć Kieślowski nie był człowiekiem wierzącym, nie unika pytań o obecność Boga – tego ukrytego, milczącego, czasem tylko przeczuwanego. W centrum Dekalogu znajduje się jednak człowiek: kruchy, zagubiony, często zmuszony dokonywać wyborów bez pewności, że są słuszne.
To, co łączy wszystkie części, to nie tylko miejsce akcji, ale także atmosfera refleksji i niepewności. Kieślowski, mistrz ukazywania codzienności w sposób pełen metafizycznej głębi, interesował się tym, co ulotne: przypadkiem, przeznaczeniem, cienką linią oddzielającą dobro od zła.
Unikatową strukturę cyklu dopełniają formalne zabiegi: postać Artura Barcisia, pojawiająca się we wszystkich odcinkach poza ostatnim; każdą część nakręcił inny operator, co nadaje poszczególnym filmom indywidualny rytm i estetykę, a całości – wewnętrzną różnorodność. Muzyka Zbigniewa Preisnera – nastrojowa, liryczna, przejmująca – pełni funkcję nie tylko tła, ale i niewidzialnego narratora.
„Dekalog” to nie serial sensu stricto, ale cykl dziesięciu miniatur filmowych, które można oglądać w dowolnej kolejności. To dzieło uniwersalne – poruszające tematy, które pozostają aktualne niezależnie od miejsca i czasu. Choć opowiada o życiu w realiach schyłkowego PRL-u, mówi o nas wszystkich – zadając pytania, na które nie ma łatwych odpowiedzi. I może właśnie dlatego jego siła nie słabnie z upływem lat.
Czw. 3.04 – 19.00
Czw. 1.05 – 18.30
DEKALOG, JEDEN (1989)| napisy ang. | 53' | Obsada: Henryk Baranowski, Wojciech Klata
Ojciec samotnie wychowuje jedenastoletniego syna, ucząc go, że świat można zrozumieć dzięki nauce i rozumowi. Chłopiec, ciekawy otaczającej go rzeczywistości, zadaje pytania o sens istnienia, śmierć i Boga, na które różne odpowiedzi dostaje od ojca oraz ciotki, dla której wiara stanowi fundament życia. Kiedy zbliżają się święta, ojciec po stanawia zrobić synowi wcześniejszy prezent – wymarzone łyżwy. Aby upewnić się, że lód na pobliskim jeziorze jest bezpieczny, przeprowadza obliczenia przy pomocy komputera. Okazuje się jednak, że nie wszystko można obliczyć i przewidzieć.
DEKALOG, DWA (1989) | napisy ang. | 57' | Obsada: Krystyna Janda, Aleksander Bardini
Ciężarna kobieta staje przed dramatycznym wyborem – jej mąż jest ciężko chory, a ona nosi w sobie dziecko innego mężczyzny, który przebywa daleko. W poszukiwaniu pewności zwraca się do lekarza, stanowczego i milczącego człowieka, żądając od niego jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy jej mąż przeżyje. Ordynator, doświadczony przez życie i naznaczony stratą własnej rodziny, unika jednoznacznych deklaracji, wiedząc, że w granicach ludzkiej wiedzy nie ma miejsca na absolutną pewność. Jednak podjęta decyzja wpłynie nie tylko na życie kobiety i jej dziecka, ale także na jego własne poczucie moralności i wiary w siły wykraczające poza ludzką kontrolę.
Wt. 8.04 – 20.30
Śr. 7.05 – 18.30
DEKALOG, TRZY (1990) | napisy ang. | 56' | Obsada: Daniel Olbrychski, Maria Pakulnis
W wigilijną noc Janusz, żonaty taksówkarz, opuszcza rodzinny dom, skuszony przez dawną miłość, Ewę. Pod pretekstem poszukiwania jej zaginionego męża przemierzają opustoszałe miasto, a wspomnienia powracają z nieoczekiwaną siłą. W blasku świątecznych świateł i dźwiękach kolęd ich dawne uczucie na nowo się rozpala, lecz ta noc stawia przed nimi pytania o wierność, przeszłość i wybory, które na zawsze kształtują ludzkie losy. Tymczasem w domu jego żona czuwa, przeczuwając prawdziwy powód jego nieobecności.
DEKALOG, CZTERY (1990)| napisy ang. | 55' | Obsada: Adrianna Biedrzyńska, Janusz Gajos
W wielkanocny poniedziałek Michał, zgodnie z tradycją, oblewa wodą swoją dorosłą córkę Ankę. Wkrótce wyjeżdża za granicę, zostawiając jej tajemniczą kopertę z instrukcją, by otworzyła ją dopiero po jego śmierci. W środku znajduje się inny list – napisany przez jej zmarłą matkę – który może zmienić wszystko, co Anka do tej pory uważała za prawdę o swojej rodzinie.
Niepewność i domysły zaczynają podważać dotychczasowy porządek jej życia: jeśli Michał nie jest jej biologicznym ojcem, to jak nazwać uczucie, które się między nimi rodzi? Pragnienie i lęk splatają się w grze niedopowiedzeń, w której granice rodzinnej miłości i tożsamości stają się niepokojąco płynne. Ostateczna prawda – zapisana w liście lub jedynie w myślach Anki – może spłonąć, pozostawiając jedynie pytania bez odpowiedzi.
Czw. 10.04 – 18.30
DEKALOG, PIĘĆ (1988) – Krótki film o zabijaniu (wersja dluga) napisy franc. | 84' | Obsada: Mirosław Baka, Jan Tesarz, Krzysztof Globisz
W ponurych realiach Warszawy splatają się losy trzech osób: młodego prawnika, który właśnie zdaje egzamin adwokacki, zagubionego chłopaka z prowincji i opryskliwego taksówkarza. 16 marca 1987 roku ich drogi krzyżują się w sposób, który na zawsze zmieni życie dwóch z nich i zakończy życie trzeciego.
Jacek, noszący w sobie mroczną tajemnicę z przeszłości, dokonuje brutalnej zbrodni. Piotr, idealista sprzeciwiający się karze śmierci, zostaje jego obrońcą w procesie, który wydaje się przesądzony od samego początku. Wydarzenia rozgrywają się na przestrzeni niemal roku: od przypadkowego spotkania, przez skazanie, aż po egzekucję, która staje się przerażającym odbiciem wcześniejszej zbrodni. Gdy jest już za późno, Jacek po raz pierwszy odsłania swoją historię, lecz system, w imię prawa, odmawia mu odkupienia.
Kieślowski w bezlitosny sposób obnaża mechanizmy kary i sprawiedliwości, pytając, czy prawo może być czymś więcej niż tylko zemstą.
Niedz. 27.04 – 17.30
DEKALOG, SZEŚĆ (1988) – Krótki film o miłości (wersja dluga) | napisy franc. | 86' | Obsada: Olaf Lubaszenko, Grażyna Szapołowska, Stefania Iwińska
Młody chłopak każdej nocy obserwuje starszą sąsiadkę przez lunetę, przekonany, że miłość może istnieć nawet wtedy, gdy jest jednostronna. Oddzieleni szybą, różniący się wiekiem i doświadczeniem, przez długi czas pozostają dla siebie jedynie postaciami w odległym teatrze codziennych gestów.
Gdy Tomek w końcu ujawnia swoją obecność, wyznając kobiecie miłość, nie oczekuje niczego w zamian. Jednak jego szczerość wywołuje w Magdzie reakcję, której nie przewidział – początkowo lekceważona fascynacja stopniowo zamienia się w coś głębszego. Kiedy role się odwracają i to ona zaczyna go szukać, odkrywa, że miłość nie zawsze wiąże się z pragnieniem posiadania.
Historia, pozornie opowiadająca o podglądaniu, w rzeczywistości mówi o tęsknocie, samotności i sile uczucia, które nie mieści się w prostych definicjach. Spotkanie tych dwojga zmienia ich oboje – w sposób subtelny, ale nieodwracalny.
Czw. 15.05 – 18.30
DEKALOG, PIĘĆ & DEKALOG, SZEŚĆ (wersje krótkie | napisy ang.)
Pon. 14.04 – 20.30
Śr. 21.05 – 18.30
DEKALOG, SIEDEM (1990) | napisy ang. | 55' | Obsada: Anna Polony, Maja Barełkowska
Młoda kobieta porywa dziecko, które kiedyś musiała oddać – swoją własną córkę. Sześcioletnia Ania dorastała w przekonaniu, że jej biologiczna matka jest tylko starszą siostrą, a prawdziwą matką jest babcia, która formalnie ją adoptowała. Teraz Majka postanawia odzyskać to, co zostało jej odebrane, uciekając z dziewczynką w desperackiej próbie odbudowania macierzyńskiej więzi.
W tej historii nie ma prostych winnych ani łatwych odpowiedzi – jest jedynie napięcie między kobietami, które kochają to samo dziecko, ale nie potrafią znaleźć wspólnego języka. Ojcowie, choć obecni w tle, pozostają milczący i nieobecni, unikając odpowiedzialności.
Ucieczka Majki prowadzi do momentu, w którym losy bohaterów na chwilę zawisają w niepewności, ale na naprawienie lat bólu może być już za późno. Dziecko, jak często u Kieślowskiego, staje się cichą ofiarą decyzji dorosłych
DEKALOG, OSIEM (1990) | napisy ang. | 55' | Obsada: Teresa Marczewska, Maria Kościałkowska
W „Dekalogu VIII” dochodzi do nieoczekiwanego spotkania dwóch kobiet: Zofii, cenionej profesor etyki, oraz Elżbiety, Żydówki polskiego pochodzenia, która bada losy ocalonych z Zagłady. Przeszłość łączy je w dramatyczny sposób – podczas niemieckiej okupacji Zofia odmówiła pomocy sześcioletniej Elżbiecie, uzasadniając to niemożnością złożenia fałszywego świadectwa przed Bogiem. Dla dziecka oznaczało to odrzucenie, dla dorosłej Zofii – ciężar winy, który nosiła przez całe życie.
To jedna z pierwszych w polskim kinie opowieści o Holokauście, unikająca uproszczeń i jednoznacznych ocen. Kieślowski nie zamyka się w przeszłości – wskazuje na konieczność konfrontacji z własnymi decyzjami, odnalezienia prawdy i przebaczenia jako jedynej drogi do pojednania.
Wt. 22.04 – 20.30
Czw. 29.05 – 18.30
DEKALOG, DZIEWIĘĆ (1990)| napisy ang. | 58' | Obsada: Ewa Błaszczyk, Piotr Machalica
Roman, ceniony kardiolog, staje przed diagnozą, która zmienia jego życie – nieodwracalna impotencja. Choć jego żona Hanka zapewnia, że miłość nie sprowadza się do seksu, on sam zwalnia ją od przysięgi wierności. Gdy odkrywa, że od dawna ma młodszego kochanka, Mariusza, wpada w obsesję, która prowadzi go na skraj szaleństwa.
Kieślowski ukazuje trudną próbę, jakiej poddane jest małżeństwo bohaterów oraz stawia pytanie czy możliwe jest odbudowanie miłości mimo zdrady i fizycznych ograniczeń?
DEKALOG, DZIESIĘĆ (1990)| napisy ang. | 57' | Obsada: Zbigniew Zamachowski, Jerzy Stuhr, Maciej Stuhr
Bracia Jerzy i Artur spotykają się po latach na pogrzebie ojca, filatelisty, który bardziej niż rodzinie poświęcił się swojej pasji. Dopiero po jego śmierci odkrywają, że odziedziczyli niezwykle cenną kolekcję znaczków, której wartość zaczyna ich dzielić. Chciwość, nieufność i obsesja prowadzą do absurdalnych decyzji – Jerzy jest gotów oddać nerkę za brakujący znaczek, ale w tym czasie mieszkanie ojca zostaje okradzione, a bracia zaczynają wzajemnie się oskarżać.
Film pełni funkcję przewrotnego podsumowania cyklu, ukazując łamane niemal wszystkie przykazania – od chciwości i kradzieży, przez zdradę, po obojętność wobec rodziny i Boga. A jednak w tej tragikomedii jest miejsce na nadzieję, bo choć bracia przechodzą przez kolejne upokorzenia, odnajdują siebie nawzajem.