Szanowni Czytelnicy,
zgodnie z obietnicą, daną Wam w komentarzach do artykułu nt. uruchomienia procedury rejestracji na listach wyborców w OKW za granicą, w tym w Luksemburgu (vide: https://www.facebook.com/polska.lu/posts/3205014059517900?comment_id=3205763686109604&reply_comment_id=3205893176096655 ), wystosowaliśmy do Ambasady RP listę pytań, nurtujących nas wszystkich – Polaków w Luksemburgu, dotyczących kluczowych zagadnień związanych z organizacją i przebiegiem w Luksemburgu wyborów na Prezydenta RP, które przygotowywane są na 10 maja. Nasza lista pytań przekierowana została do Biura Rzecznika Prasowego MSZ w Warszawie i oto przed kilkoma godzinami otrzymaliśmy odpowiedź bezpośrednio z tego właśnie Biura.
Przedrukowujemy poniżej tę odpowiedź (cała wymiana maili między naszą redakcją a Biurem Rzecznika MSZ dostępna jest także w pliku pdf pod tym adresem). Na końcu tego artykułu znajdziecie także nasze pismo do Rzecznika MSZ, w którym stawiamy 11 konkretnych pytań o to, jak przebiegać będą zbliżające się wybory i jak poradzić sobie powinni polscy obywatele w Luksemburgu z całym szeregiem problemów, jakie z całą pewnością napotkają, by w móc w Luksemburgu oddać swój głos w wyborach 10 maja.
Mimo szczerych chęci i naprawdę dobrej woli, nie odnajdujemy w piśmie z MSZ konkretnych odpowiedzi na żadne z zadanych przez nas 11 pytań; tym bardziej przekazujemy Wam ten dokument w całości, licząc, że może chociaż Wam pomoże on wyjaśnić w jakiej sytuacji znajdziemy się 10 maja i jak mamy sobie z tą sytuacją poradzić.
Nie rozumiemy także, dlaczego dopiero po powrocie z Senatu, będącej przedmiotem naszej interpelacji, ustawy z 6 kwietnia, i ponownym jej przegłosowaniu w Sejmie, MSZ będzie mógł odpowiedzieć nam na zadane pytania? Jeśli bowiem zapytani przez nas funkcjonariusze Służby Publicznej znają odpowiedź na nie, to dlaczego owiana jest ona tajemnicą i dlaczego tysiące Polaków (w Luksemburgu) a miliony Polaków (przebywających poza granicami kraju) skazani zostają tym samym na trwanie w niepewności? Nie jest przecież tak, że czekamy w zawieszeniu, gdyż my, Polacy mieszkający zagranicą, już zostaliśmy zaangażowani w proces wyborczy poprzez uruchomienie rejestracji na listach wyborczych. Zostaliśmy więc postawieni w sytuacji, w której już dziś musimy zadeklarować, czy przystępujemy do gry, której zasady nie są znane; a żeby tego było mało – właśnie dowiedzieliśmy się, iż nie poznamy ich niemal do końca.
Może jednak jest też tak, iż MSZ nie zna odpowiedzi na nurtujące nas kwestie... Jeśli tak, inklinuje to jedno zasadnicze pytanie – jak to jest możliwe, by w tak ważnym dla demokracji i praworządności akcie, jakim są wybory prezydenckie, na niespełna dwa tygodnie przed datą wyborów, ich organizatorzy nie mieli pełnej wiedzy, jak proces ten przeprowadzić, co więcej – przeprowadzić go w sposób nie tylko demokratyczny i sprawiedliwy, ale także bezpieczny dla wszystkich obywateli?
W otrzymanym z MSZ piśmie niepokoi nas ponadto akapit, w którym jasno stwierdzone zostaje: „Jeżeli ustawa z 6 kwietnia 2020 r. nie wejdzie w życie i jedyną prawną możliwością będzie przeprowadzenie głosowania w formie osobistej, wybory za granicą odbędą się wyłącznie tam, gdzie będzie na to pozwalała sytuacja epidemiczna oraz przepisy miejscowego prawa”. Jeśli dobrze rozumiemy, oznacza to, iż część Polonii zostanie ustawowo wyjęta spod prawa, a bez metafor – odebrane jej zostaną prawa wyborcze. Jak się to godzi z podstawowymi zapisami Konstytucji RP? Nie mamy pojęcia, ale mamy nadzieję, że i to zostanie nam „w odpowiednim czasie” wyjaśnione...
Jak więc widzicie – my nadal pozostajemy w niepewności o dziś, o jutro, o to, co konkretnie się wydarzy 10 maja, a może 17 maja albo innego maja... Takie przesłanie odczytujemy z otrzymanego z Biura Rzecznika Prasowego MSZ maila, i choć bardzo nam przykro – z takim przesłaniem musimy Was dziś zostawić...
A oto treść maila z Biura Rzecznika Prasowego MSZ (poniżej – mail od naszej redakcji, zawierający 11 pytań, na który list z MSZ-tu jest odpowiedzią; przypominamy, iż całość pobrać i przeczytać można w postaci pliku pdf spod tego adresu):
Szanowny Panie Redaktorze,
Zgodnie z obowiązującym obecnie prawem konsulowie realizują swój obowiązek przygotowania wyborów, a jednocześnie monitorują sytuację panująca w państwach swojej akredytacji w zakresie, w jakim może ona mieć wpływ na organizację i przebieg głosowania w wyborach.
6 kwietnia 2020 r. Sejm uchwalił ustawę o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. Ustawa ta jest obecnie na etapie prac legislacyjnych w Senacie. W sytuacji gdy ustawa z 6 kwietnia wejdzie w życie, obywatele RP będą mogli wziąć udział w głosowaniu korespondencyjnym zarówno w kraju, jak i za granicą. Dopiero wtedy będziemy mogli poinformować o szczegółach. Jeżeli ustawa z 6 kwietnia 2020 r. nie wejdzie w życie i jedyną prawną możliwością będzie przeprowadzenie głosowania w formie osobistej, wybory za granicą odbędą się wyłącznie tam, gdzie będzie na to pozwalała sytuacja epidemiczna oraz przepisy miejscowego prawa.
Niemniej jednak MSZ już teraz zachęca naszych obywateli do zgłaszania się do spisu wyborców. Obywatele polscy przebywający za granicą uprawnieni do wzięcia udziału w głosowaniu mogą wpisać się do spisu wyborców u właściwego konsula począwszy od 21 kwietnia 2020 r. Do spisu wyborców można zgłosić się ustnie, pisemnie, telefonicznie, telefaksem lub w formie elektronicznej. Szczególnie zachęcamy do dokonywania zgłoszeń do spisu za pośrednictwem dedykowanego portalu ewybory.msz.gov.pl. Możliwość wpisania się do spisu wyborców została zapewniona obywatelom polskim przebywającym we wszystkich krajach, w których siedziby mają polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne. Obwody głosowania utworzone zostały także w bazach, w których służbę pełnią polscy żołnierze.
Z poważaniem,
Biuro Rzecznika Prasowego
Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Al. J. Ch. Szucha 23, 00-580 Warszawa
Telefon: +48 22 523 9356
Fax: +48 22 523 90 99
From: redakcja polskalu [mailto:polska.lu.redakcja@gmail.com]
Sent: Tuesday, April 28, 2020 5:19 PM
To: Libicka-Regulska Pia
Subject:
Szanowni Państwo,
w trosce o bezpieczeństwo naszych Rodaków w Luksemburgu, przede wszystkim zaś o poszanowanie ich praw obywatelskich, pragniemy zadać kilka pytań dotyczących zbliżających się w Polsce wyborów na Prezydenta RP, do udziału w których swoje konstytucyjne prawo ma kilka tysięcy obywateli polskich znajdujących się na terenie Wielkiego Księstwa Luksemburga. Obecnie rozpoczęta procedura rejestracji wyborców na listach wyborczych zagranicą, w tym także w OKW nr 82 w WKL, wzbudziła gorącą dyskusję nie tylko nad formą przeprowadzenia tych wyborów w poszczególnych krajach, ale także nad konsekwencjami prawnymi, społecznymi, zdrowotnymi, udziału w nich obywateli polskich mieszkających zagranicą. Jako, że głównym priorytetem Służby Publicznej (w tym Dyplomacji) jest służyć obywatelom, żywimy głęboką nadzieję, iż pochylą się Państwo z troską nad pytaniami zadawanymi przez Polaków w Luksemburgu i ustosunkują się szczegółowo do każdego z nich, bez uciekania się w ogólniki. Prosilibyśmy jednocześnie, by nie stosować popularnego w chwili obecnej argumentu, że ustawa jest jeszcze procedowana, i w ten sposób uniknąć w ogóle odpowiadania na liczne pytania, już dziś nurtujące miliony Polaków – nawet jeśli ustawa jest jeszcze procedowana, procedury w niej zawarte są obecnie wdrażane (m.in. drukowanie kart do głosowania, rejestracja wyborców na listach zagranicą w taki sposób, by umożliwić głosowanie korespondencyjne 10 maja, etc.), więc de facto jest wprowadzana w życie. Abstrahując od tego, czy jest to zgodne z prawem czy nie (bo nie to jest przedmiotem tego listu), po prostu zapytujemy, jak obywatele polscy zagranicą mają się odnaleźć wobec sytuacji już zaistniałej, wobec której zostali postawieni. Jeśli więc przygotowują Państwo cała ordynację wyborczą tak, jakby wybory miały się odbyć 10 maja, to zakładam, że – choćby w poczuciu zdrowego rozsądku i odpowiedzialności – powinni Państwo wiedzieć, jak w szczegółach zostanie ona zrealizowana już za niespełna 2 tygodnie.
Oto pytania, z których większość pochodzi od czytelników największego w Luksemburgu portalu informacyjnego dla Polaków – www.polska.lu, którego mam przyjemność być redaktorem naczelnym:
1) czy w chwili obecnej wiadomo już, czy w Luksemburgu wybory odbędą się wyłącznie w trybie korespondencyjnym, czy istnieje nadal projekt wykorzystania lokalu wyborczego, jako miejsca, gdzie wyborcy będą przychodzić, by oddać głos?
2) jeśli tak, to jakie środki bezpieczeństwa, w związku z pandemią oraz obowiązującym w Wielkim Księstwie Luksemburga stanem wyjątkowym, planuje podjąć OKW w Luksemburgu w lokalu wyborczym?
jeśli nie (a więc jeśli wybory przeprowadzone zostaną wyłącznie w trybie korespondencyjnym), to pojawia się szereg pytań; oto one:
3) czy adresem, na który należało będzie wysyłać wypełnioną kartę do głosowania, będzie adres obecnego lokalu wyborczego, figurujący w rozporządzeniu MSZ (tj. Centrum Kultury na Hollerichu) czy adres Ambasady RP?
4) czy kopertę z wypełnioną kartą do głosowania wyborcy odsyłać mają listem zwykłym czy poleconym? A jeśli zwykłym, to czy będą mieli możliwość sprawdzenia, czy ich głos dotarł do OKW w Luksemburgu i – co równie ważne – czy dotarł w wymaganym terminie, a wiec czy nie został pominięty w liczeniu głosów?
5) czy karty do głosowania w wyborach prezydenckich będą do wyborców luksemburskich wysyłane zwykłą pocztą czy w innej formie i kto będzie w tym przypadku operatorem? Poczta Polska? Luksemburska? Inna firma kurierska?
6) w jaki sposób wyborca w Luksemburgu będzie mógł potwierdzić, że kartę do głosowania otrzymał i jakie z kolei działania powinien podjąć w przypadku, kiedy zarejestruje się w OKW w Luksemburgu, ale – z przyczyn od siebie niezależnych – przed dniem wyborów nie otrzyma na adres domowy przesyłki z kartą do głosowania?
7) czy wyborca będzie mógł już po wyborach sprawdzić, czy jego nazwisko znalazło się na liście osób, które wzięły udział w wyborach (uwaga – czyli nie tylko na liście osób zarejestrowanych do udziału w wyborach, ale tych, których głosy dotarły na czas do OKW), tak by mógł z całą pewnością stwierdzić, że jego głos wziął udział w wyborach, lub odwrotnie, że zostało to uniemożliwione przez czynniki od niego niezależne?
8) jaka jest przewidziana prawem procedura odwoławcza wyborców, których głos nie został uwzględniony w wyborach, w przypadku, gdy: a) karty do głosowania otrzymali tak późno, że nie byli w stanie oddać głosu w wymaganym czasie, względnie – nie otrzymali w ogóle kart, mimo, iż się zarejestrowali; b) oddali (w tym przypadku: odesłali) wypełnioną kartę do głosowania z właściwym wyprzedzeniem, ale z przyczyn od nich niezależnych ich głos doszedł za późno lub nie doszedł wcale?
9) wybory planowane są w dniu 10 maja. Czy oznacza to, w przypadku głosowania korespondencyjnego, iż głos należy odesłać dokładnie tego dnia (nb. jest to niedziela, a więc w Luksemburgu będzie to raczej trudne) czy można wcześniej względnie później? Do jakiej dokładnie daty OKW będą oczekiwać na spłynięcie głosów oddanych drogą korespondencyjną? Czy będzie to w/w 10 maja czy termin późniejszy? Jeśli późniejszy, to dokładnie jaka jest to data?
10) kto poniesie koszty związane z głosowaniem korespondencyjnym, w szczególności – czy wypełnione karty wyborcze wyborcy w Luksemburgu odsyłają do OKW na koszt własny?
11) W jakim zakresie władze luksemburskie akceptują możliwość zorganizowania w Luksemburgu wyborów na Prezydenta RP w dniu 10 maja, w szczególności zaś:
– czy autoryzowane będzie przemieszczanie się po Luksemburgu w celu oddania głosu (obojętnie, czy będzie to podroż do lokalu wyborczego w Centrum Kultury na Hollerichu, czy do oddziału poczty w celu nadania przesyłki zawierającej wypełniona kartę do głosowania). Co powinien odpowiedzieć obywatel na pytanie zadane przez policjanta, który zatrzyma go w drodze tego dnia, by uniknąć mandatu? (przypomnę jedynie, iż policja luksemburska zatrzymuje obecnie do kontroli kilkaset osób dziennie, nakładając każdego dnia kilkadziesiąt mandatów za nieprzestrzeganie zakazów i ograniczeń w przemieszczaniu się, związanych z wprowadzonym w Luksemburgu stanem wyjątkowym).
– czy władze luksemburskie dopuszczają gromadzenie się ludzi przed lokalem wyborczym w dniu wyborów, zaś w chwili obecnej przed Konsulatem RP w Luksemburgu w celu rejestracji na listach wyborców? Jeśli tak, to jakie obowiązują zasady/obostrzenia dotyczące osób, pragnących oddać głos lub zarejestrować się na listach wyborców, jeśli przed tymi lokalami będą musieli ustawić się w kolejce?
z góry wdzięczny za wyczerpującą odpowiedź, łączę wyrazy głębokiego szacunku,
Marcin Wierzbicki
redaktor naczelny polska.lu